اعمال و پاداش شب های قدر

شب های قدر اعمال و و ظایفی دارد که در اینجا به اعمال مشترکه در این شب ها اشاره می کنیم تا کسانی که طالب خوش بختی و سعادت هستند، به انجام آنها بپردازند: …

۱٫ غسل

شست و شویى کن و آنگه به خرابات خرام

تا نگردد ز تو این دیر خراب آلوده (۱)

جهت پاکیزگى جسم و صفاى روح و روان ، مستحب است(۲) به نیت شب قدر و با قصد تقرب به خدا در اول آن شب ، غسل انجام شود.(۳)

سید ابن طاووس در اقبال به سند خود از امام صادق (علیه السلام ) روایت مى کند که پیامبر (صلى الله علیه و آله) در دهه آخر ماه رمضان هر شب غسل مى کرد.(۴)
۲٫ احیا و شب زنده دارى

حضرت باقر العلوم (علیه السلام ) به نقل از آباء کرامش نقل مى کند:

((رسول خدا (صلى الله علیه و آله) نهى کرد که از شب بیست و یکم و شب بیست و سوم ، غفلت شود و نهى کرد که کسى در آن شب بخوابد.))(۵)
شبى که تلاوت قرآن (هر قدر میسور باشد) در آن شب ، بهترین ذکر است، به خصوص تلاوت سوره هاى ((یس ))، ((عنکبوت ))، ((روم ))، ((دخان ))

یحیى بن علاء گوید: ((حضرت صادق (علیه السلام ) سخت بیمار بود، دستور داد او را به مسجد رسول خدا (صلى الله علیه و آله) بردند. آنجا تا صبح شب بیست و سوم ماه رمضان بیتوته کرد.))(۶)

براى انسان مومن ، سزاوار نیست تا در شبى که آسمانیان میهمان او شده اند، حجاب غفلت به روى خویش اندازد و خود را از همنشینى با آنها محروم سازد؛ لذا مستحب است، آن شب را تا صبحگاهان شب زنده دارى نماید و این خود نوعى مبارزه با خمودگى و سستى و خواب سنگینى است که انسان را از هدف هاى عالى اش باز مى دارد و از همه مهم تر این که طریق شکستن شب و خاتمه دادن به حاکمیت ظلمت را به ما مى آموزد و آدمى را به مقام ((محمود)) مى رساند.

مگو شبى به عبادت چگونه روز کنم که دوست را ننماید، شب وصال ، دراز

بر آر دست تضرع ، ببار اشک ندم ز بى نیاز بخواه ، آنچه بایدت بى ناز

۳٫ شناخت شان قرآن
۴٫ تلاوت قرآن

چه لذت بخش است که در شب نزول قرآن ، کنار چشمه سار کلام وحى خاضعانه بنشینیم و دل و قلب تشنه را از آن سیراب نماییم . و چه شیرین و شور آفرین است لحظه فرا رسیدن وقت دیدار و عروج که مریضان و دردمندان در ساحت قرآن دست نیاز بلند مى کنند و زمزمه ((القرآن شفاء)) را سر مى دهند.

شبى که تلاوت قرآن (هر قدر میسور باشد) در آن شب ، بهترین ذکر است، به خصوص تلاوت سوره هاى ((یس ))، ((عنکبوت ))، ((روم ))، ((دخان )).

در تلاوت قرآن، اولین نکته اى که لازم است مورد توجه قرار گیرد، الهام گرفتن از آن براى تقویت فکر و اندیشه و ایمان و شناخت مبداء و معاد و یافتن راه سعادت و فلاح و قرب الى الله است و دومین نکته، اهداى ثواب آن به اروح طیبه انبیا و ائمه هدى (علیهم السلام ) و شهدا و صلحا و علما و گذشتگان به خصوص بنیان گذاران مراکز مذهبى که خود سبب مضاعف شدن ثواب مى گردد و سومین نکته ، رعایت آداب قرائت است .
توبه
۵٫ توبه و استغفار

چه فرصتى بهتر از شب قدر براى آشتى کردن با خدا و بازگشت به سوى او، شبى که مى توان آبرومندان درگاه حق و ملائکه و روح و قرآن را واسطه قرار داد و آن گاه با دلى سرشار از امید به رحمت و مغفرت، متوجه رب العالمین شد؛ به حق ، شب قدر، شب توبه و بازگشت به سوى خداست که :

ان الله یحب التوابین و یحب المتطهرین .(۷)

به راستى خدا افرادى را که پى در پى توبه و استغفار مى کنند و نیز طهارت جویان و پاکى طلبان را دوست دارد.

در بعضى از اخبار آمده است ، زمانى که فرد گنهکار از کرده خود پشیمان شد و به سوى خدا بازگشت و گفت :

خدایا من بد کردم . خداوند متعال مى فرماید: من آن را پوشاندم .

فیقول : ((الهى انا ندمت ؛ من پشیمان شدم .))

خداوند مى فرماید:

((و انا قبلت ؛ من هم قبول کردم .))

و مى فرماید:

ایها الشاب ، اذا تبت ثم نقضت ، فلا تستحى ان ترجع الینا؛

اى جوان ! چنان چه توبه کردى و شکستى ، از این که دوباره به سوى ما باز گردى شرمگین مباش .

و اذا انقضت ثانیا، فلا تستحى او …

((هر گاه براى دومین بار توبه خود را شکستى ، شرمگین مباش و مبادا حیا تو را از بازگشت به سوى ما براى سومین بار باز دارد و اگر بار سوم هم توبه خود را شکستى ، باز هم براى چهارمین بار به سوى ما باز گرد.))

((منم بخشنده اى که بخل نمى ورزم .))

((منم حلیم و بردبارى که عجله نمى کنم .))
خداوندا، من در حالى که بنده آستان بوس تو بودم ، شب را به پایان بردم ، مرا اندیشه سود و زیانى براى خویشتن نیست و قدرت آن را در خود نمى بینم که بدى را از خویش دور نمایم ، این اعتراف را به زیان خود و به سبب ناتوانى و درماندگى مى کنم ، پس از تو مى خواهم که بر محمد و آل او رحمت فرستى و آنچه را که از آمرزش به من و همگى زن و مرد مؤ من نوید داده اى ، به انجام رسان

((منم آن که بر گناهان پرده مى افکنم و توبه کنندگان را مى پذیرم و از خطاکاران در مى گذرم و به پشیمانان رحم مى نمایم و منم ارحم الراحمین .))

((چه کسى به درگاه ما آمد و او را رد کردیم ؟))

((چه کسى به ما پناه آورد و ما او را رد کردیم ؟))

((چه کسى به نزد ما بازگشت که او را نپذیرفتیم ؟))

((چه کسى از ما خواهشى کرد که به او عطا نکرده باشیم ؟))

((چه کسى از ما طلب آمرزش کرد که ما او را نیامرزیده باشیم ؟)

((منم خدایى که گناهان را مى آمرزم و عیب ها را مى پوشانم و اندوهناکان را یارى مى رسانم و بر گریه کننده و زارى کننده رحم مى کنم و منم داناى امور آشکار و نهان .))(۸)
امام علی (ع)
۶٫ خواندن دعاى جوشن کبیر و دیگر ادعیه ماثوره

از جمله :

اللهم انى امسیت لک عبدا داخرا، لا املک لنفسى نفعا و لا ضرا و ….(۹)

خداوندا، من در حالى که بنده آستان بوس تو بودم ، شب را به پایان بردم ، مرا اندیشه سود و زیانى براى خویشتن نیست و قدرت آن را در خود نمى بینم که بدى را از خویش دور نمایم ، این اعتراف را به زیان خود و به سبب ناتوانى و درماندگى مى کنم ، پس از تو مى خواهم که بر محمد و آل او رحمت فرستى و آنچه را که از آمرزش به من و همگى زن و مرد مؤ من نوید داده اى ، به انجام رسان و نعمت خود را بر این بنده فقیر و بیچاره و ناتون ، کامل گردان ؛ خداوندا، مرا از یاد خود فراموشى مده ، به خاطر آنچه که به من ارزانى داشته اى و مرا بى خبر از احسان و نومید از رحمتت قرار مده ، هر چند سستى در نهان و آشکار و سلامت و بیمارى و سختى و آسودگى از سوى من بوده باشد، که تو دعاى ما را مى شنوى و اجابت خواهى کرد.))

پی نوشت ها:

۱٫حافظ.

۲٫یحیى بن سعید در نزهه الناظر، ص ۱۴٫ غسل هاى مستحبى را ۴۵ غسل مى داند.

۳٫وسائل الشیعه ، ج ۲، ص ۹۳۶٫

۴٫سید محسن امین ، مفتاح الجنات ، ج ۳، ص ۲۸۳٫

۵٫دعائم الاسلام ، ج ۱، ص ۲۸۱ و بحارالانوار، ج ۹۷، ص ۴٫

۶٫امالى طوسى ، ص ۶۷۶ و بحارالانوار، ج ۹۷، ص ۴٫

۷٫بقره (۲) آیه ۲۲۲٫

۸٫الطریق الى الله ، ص ۱۷۲ و ۱۷۳٫

۹٫کفعمى ، المصباح ، ص ۵۸۵ و بحارالانوار، ج ۹۵، ص ۱۴۸٫

منبع:بخش عترت و سیره تبیان,شب قدر (اعمال و فضیلت),ناصر باقرى بیدهندى

**********************************************************

پاداش اعمال شب قدر

ثواب خواندن سوره قدر
اگر همه شب، شب قدر بودی …
از امام صادق (علیه السلام ) روایت شده است که اگر کسى در شب بیست و سوم ماه رمضان ، هزار مرتبه سوره قدر را بخواند، چون صبح کند، یقین او شدید و محکم شده باشد.(۱)
ثواب احیاى لیله القدر

پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله) فرمودند:

من قام لیلة القدر، ایمانا و احتسابا، غفر له ما تقدم من ذنبه .(۲) کسى که شب قدر را به عبادت احیا بدارد و باایمان و صابر باشد، خداوند، گناهان گذشته اش را بیامرزد.
ثواب اعمال نیک دیگر

حضرت نبى اکرم (صلى الله علیه و آله) فرمودند:

قال موسى : الهى ارید قربک ، قال : قربى لمن استیقظ لیله القدر. قال… .(۳)

حضرت موسى (علیه السلام ) در مناجات خود با خدا عرض کرد: خدایا، من خواهان قرب تو هستم . خداوند فرمود: قرب من از آن کسانى است که لیله القدر را بیدار باشند. عرض کرد: خدایا، رحمتت را خواهانم . خداوند فرمود: رحمت شامل حال کسانى است که در شب قدر به مساکین رحم مى کنند.

عرض کرد: خدایا، من جواز عبور از صراط را خواهانم .

خداوند فرمود: این جواز براى کسانى صادر مى شود که در لیله القدر صدقه بدهند.

پیامبر اعظم (صلى الله علیه و آله و سلم ) فرمودند: کسى که در شب قدر، دو رکعت نماز بخواند و در هر رکعت ، بعد از حمد، هفت مرتبه ((سوره توحید)) را بخواند و پس از اتمام نماز، هفتاد مرتبه ((استغفر الله و اتوب الیه )) بگوید، از جاى خویش برنخیزد تا خداوند او و پدر و مادرش را بیامرزد و ملائکه اى بفرستد تا حسنات او را تا سال دیگر یادداشت کنند و ملک دیگرى را مامور سازد تا در بهشت براى او درختانى غرس کند و قصرهایى بنا سازد که نهرهایى در آن جارى باشد و از دنیا نرود تا این که این الطاف خدا را در حق خود مشاهده نماید

عرض کرد: خدایا، من خواهان درختان و میوه هاى بهشت هستم . خداوند سبحان فرمود: این نعمت براى کسانى است که در لیله القدر به تسبیح مشغولند.

عرض کرد: خدایا، من نجات از آتش را مى طلبم . فرمود: نجات براى کسانى است که در لیلة القدر به استغفار مشغولند.

عرض کرد: خدایا، من رضاى تو را مى طلبم . فرمود: رضاى من را کسى جلب کرد که در لیلة القدر دو رکعت نماز خواند.
ثواب نماز

پیامبر اعظم (صلى الله علیه و آله و سلم ) فرمودند:

من صلّى رکعتین فى لیلة القدر، فقراء فى کل رکعة ، فاتحه الکتاب مرة و قل هو الله احد سبع مرات ، فاذا فرغ یستغفر سبعین مره …؛(۴)

کسى که در شب قدر، دو رکعت نماز بخواند و در هر رکعت ، بعد از حمد، هفت مرتبه ((سوره توحید)) را بخواند و پس از اتمام نماز، هفتاد مرتبه ((استغفر الله و اتوب الیه )) بگوید، از جاى خویش برنخیزد تا خداوند او و پدر و مادرش را بیامرزد و ملائکه اى بفرستد تا حسنات او را تا سال دیگر یادداشت کنند و ملک دیگرى را مامور سازد تا در بهشت براى او درختانى غرس کند و قصرهایى بنا سازد که نهرهایى در آن جارى باشد و از دنیا نرود تا این که این الطاف خدا را در حق خود مشاهده نماید.

امام باقر (علیه السلام) فرمودند:

من احیى لیلة ثلاث و عشرین من شهر رمضان ، و صلى فیها ماة رکعة … .(۵)

خدا رزق و روزى کسى که شب بیست و سوم ماه رمضان را احیا بدارد و در آن شب ، صد رکعت نماز بخواند وسیع گرداند و در مقابل دشمن ، او را کفایت کند و از غرق شدن و ویرانى و سرقت ، او را پناه دهد و ترس منکر و نکیر را از او مرتفع سازد و از قبرش خارج مى شود، در حالى که نور او براى اهل محشر تلالؤ دارد و نامه عملش را به دست راستش مى دهند و برات آزادى از آتش و از صراط و امان نامه از عذاب به او داده مى شود و بدون حساب و کتاب داخل بهشت مى گردد و در بهشت ، رفیق پیامبران و صدیقین و شهدا و صالحین خواهد شد و اینان خوب رفیقانى هستند.
صدقه
ثواب صدقه

از امام على بن موسى الرضا (علیه السلام ) روایت شده است که فرمودند:

من تصدق وقت افطاره على مسکین برغیف ، غفر الله ذنبه .(۶)

کسى که به وقت افطار، قرص نانى را به فقیرى صدقه دهد، خداوند گناهانش را بیامرزد.

امام صادق (علیه السلام ) نیز فرمودند:

من تصدق فى شهر رمضان بصدقه ، صرف الله عنه سبعین نوعا من البلاء.

کسى که در ماه رمضان صدقه اى بدهد، خداوند سبحان ، هفتاد نوع بلا و گرفتارى را از او در خواهد کرد.
ثواب غسل شب قدر

قال موسى بن جعفر (علیه السلام ):

من اغتسل لیلة القدر و احیاها الى طلوع الفجر، خرج من ذنوبه .(۷)

((کسى که شب قدر غسل کند و تا طلوع فجر، احیا نگه دارد گناهانش ‍ بخشوده خواهد شد.))

ثواب قرائت سوره روم و عنکبوت

امام صادق (علیه السلام ) فرمودند:

کسى که در شب قدر (شب بیست و سوم ماه رمضان) دو سوره عنکبوت و روم را بخواند، به خدا-اى ابو محمد-او بدون استثنا اهل بهشت است .

ثواب دو رکعت نماز در کنار قبر ابى عبدالله الحسین (علیه السلام )
امام صادق (علیه السلام) فرمود: هنگامى که شب قدر فرا رسد، در آن (شب ) هر (گونه ) کارى (به نحوى ) استوار فیصله مى یابد؛ در آن شب از درون عرش ، منادى ندا در خواهد داد که : خداوند، کسى را که در این شب ، قبر حسین (علیه السلام ) را زیارت کند، خواهد بخشید

امام صادق (علیه السلام ) فرمودند:

((کسى که کنار قبر امام حسین (علیه السلام ) شب بیست و سوم ماه رمضان را درک کند و در کنار قبر مطهر، دو رکعت یا آن مقدارى که برایش ‍ مقدور باشد، نماز بگزارد و از خدا درخواست بهشت کند و از آتش دوزخ به خدا پناه ببرد، خداوند خواسته او را اجابت خواهد کرد.))(۸)

ثواب زیارت سید الشهداء (علیه السلام ) در شب قدر

امام صادق (علیه السلام) فرمود:

اذا کان لیله القدر، فیها یفرق کل امر حکیم ، نادى مناد تلک اللیله من بطنان العرش : ان الله قد غفر لمن زار قبر الحسین (علیه السلام ) فى هذه اللیلة ؛(۹)

((هنگامى که شب قدر فرا رسد، در آن (شب ) هر (گونه ) کارى (به نحوى ) استوار فیصله مى یابد؛ در آن شب از درون عرش ، منادى ندا در خواهد داد که : خداوند، کسى را که در این شب ، قبر حسین (علیه السلام ) را زیارت کند، خواهد بخشید.))

پی نوشت ها:

۱٫تحفة الزائر، ص ۲۰۳ و مفتاح الجنات ، ج ۳، ص ۲۷۸٫

۲٫ سید قطب ، فى ظلال القرآن ، ج ۸، ص ۶۲۸؛ میرزا حسین نورى ، مستدرک الوسائل ، ج ۷، ص ۴۵۸ و روضه الواعظین ، ص ۳۴۹٫

۳٫ مستدرک الوسائل ، ج ۷، ص ۴۵۶ و الاقبال بالاعمال الحسنه ، ص ‍ ۴۱۷٫

۴٫ مستدرک الوسائل ، ج ۷، ص ۴۵۵٫

۵٫ فضائل الاءشهر الثلاثه ، ص ۱۳۸؛ روضه الواعظین ، ج ۵، ص ۳۴۹ و بحارالانوار، ج ۹۵، ص ۱۶۸٫

۶٫ بحارالانوار، ج ۹۶، ص ۱۶۷٫

۷٫صدوق ، ثواب الاعمال ، ص ۱۷۱؛ بحارالانوار، ج ۹۶، ص ۳۱۹ و احمد بن محمد حلى ، عدة الداعى ، ص ۹۲٫

۸٫ الاقبال بالاعمال الحسنه ، ص ۴۴۰ و بحارالانوار، ج ۹۵، ص ‍ ۶۶٫

۹٫ کامل الزیارات ، ص ۱۸۴ و بحارالانوار، ج ۹۵، ص ۱۶۶٫